Wat is de meerwaarde van een tactiele tekening? Hoe kunnen we een tactiele tekening zo eenvoudig mogelijk maken? Om een basis te leggen voor ons lesmateriaal moesten er eerst wat vragen beantwoord worden. Hiervoor hebben we diverse (pilot) onderzoeken uitgevoerd.

Onderzoek 1: conventies voor ontwerp

Hoe kunnen we een tekening nou zó ontwerpen dat het reliëf van de afbeelding goed voelbaar is? Dit was de vraag die vooraf ging aan een hele serie kwantitatieve onderzoeken. We kwamen erachter dan je met kleine aanpassingen (een randje wit, het opvullen van een vorm, zwartschrift toevoegen voor een docent) veel verschil kunt maken. Op basis van dit onderzoek hebben we richtlijnen voor tekenaars opgesteld die je terug kan vinden onder het kopje ondersteuning.

Onderzoek 2: het effect van tactiele tekeningen op de leerresultaten

Schoolboeken staan vol plaatjes. Dat is niet alleen om de leerstof aantrekkelijker te maken voor de leerlingen. Ze hebben ook een functie in het leerproces. Een tekening kan een theorie samenvatten of toelichten, maar kan er ook voor zorgen dat de leerling de lesstof beter opneemt. Een verklaring hiervoor hebben wetenschappers gevonden in het werkgeheugen. Het werkgeheugen bestaat grofweg uit een verbaal en een non-verbaal deel. Wanneer je informatie tegelijkertijd non-verbaal en verbaal aanbiedt kan je je volledige werkgeheugen gebruiken voor de opname van de informatie waardoor deze beter beklijft. Aan de hand van kwantitatief onderzoek hebben we aangetoond dat dit effect ook opgaat voor de tast. Het mooie hiervan is dat je niet eens een mentaal plaatje van de tekening hoeft te hebben. Op het moment dat je een bolle lijn voelt en iemand je ondertussen vertelt dat het dier dat hier staat afgebeeld een bolle rug heeft, dan komt die informatie beter binnen waardoor de kans dat je onthoudt dat dit dier een bolle rug heeft groter is. Tactiele tekeningen bleken dus een positief effect te hebben op de leerresultaten van leerlingen!

Onderzoek 3: verborgen hiaten opsporen

Een dolfijn met oorschelpen, een slagboom met takken of een helikopter op wielen. Iedereen die met (vroeg) blinde leerlingen heeft gewerkt zal dit soort ‘foutjes in de conceptvorming’ herkennen. We noemen ze ook wel ‘verborgen hiaten’ omdat de leerlingen vaak zo talig zijn dat je vergeet dat ze het woord wel kennen maar het concept niet helemaal begrijpen. In project (Ver)ken je wereld ontdekte we na het uitvoeren van een kwalitatief pilot onderzoek dat tactiele tekeningen kunnen bijdragen aan het ontdekken en opvullen van dit soort hiaten.

Meer informatie: erieken@bartimeus.nl